Historia Banku Spółdzielczego w Tucholi
Początki bankowości na ziemi tucholskiej
Bank Spółdzielczy w Tucholi został założony w roku 1868 jako pierwsza placówka tego typu w tej części Pomorza. W pięć lat później, czyli w roku 1873 powstaje Bank Ludowy w Śliwicach a w roku 1876 Bank Ludowy w Lubiewie.
Najstarszym dokumentem mówiącym o historii naszego Banku jest 16-te sprawozdanie Związku Spółek Zarobkowych w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich za rok 1887 znajdujące się w Izbie Pamiątek Banków Spółdzielczych w Jarocinie woj. kaliskie. Ze sprawozdania tego wynika, że “Tucholski Bank Ludowy” założony został 15 marca 1868 roku, a do rejestru handlowego wpisany dnia 14 marca 1872 roku. W skład Zarządu Banku w tym roku wchodzili:
» Juliusz Szmelter- jako dyrektor,
» Florian Puppeł – jako kontroler i poborca podatkowy,
» Franciszek Frydrychowicz – jako podskarbi,
» Józef Kręcki – prezes Rady Nadzorczej,
» Jan Gulgowski – sekretarz.
Członków Banku było, 92 z czego oddanych rolnictwu 42, przemysłowi i rzemiosłu 29 i innym zawodom 21.
Z braku materiałów historycznych z pierwszych 18-tu lat działalności Banku, można tylko domniemywać, że wśród osób wyżej wymienionych znajdują się również nazwiska założycieli naszego Banku
Kolejna zmiana w składzie Zarządu miała miejsce w roku 1890. Prezesem Rady Nadzorczej został Adam Połczyński, a sekretarzem Franciszek Bieńkowski.
O dobrych wynikach i polskim charakterze spółdzielni, mówi znajdująca się w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy raport tucholskiego landrata z roku 1892, w którym donosi on swoim zwierzchnikom:
„Patrząc z perspektywy minionych długich lat na działalność tych spółdzielni, stwierdzić trzeba, że legitymują się one świetnymi wynikami. Pożałowania godnym jest tylko fakt, że spółdzielnie te posiadają wybitnie polski charakter”
W dalszej części raportu landrata ów proponuje, by ze względów politycznych zakładać tego rodzaju spółdzielnie niemieckie. Faktem jest, że właśnie w tych latach pod zaborem pruskim powstają niemiecki spółdzielnie kredytowe a w tym również w naszym mieście.
Nie zahamowało to bynajmniej rozwoju naszego Banku. W roku 1894 nowym dyrektorem zostaje M. Węsierski, który po 3 latach zostaje odwołany, jego miejsce zajmuje dr Kazimierz Karasiewicz. Do składu Zarządu wraca ponownie Florian Puppe. W roku 1900 nowym prezesem Rady Nadzorczej zostaje Dr Leon Janta Połczyński, a sekretarzem Teodor Szmidt.
W roku 1906 w miejsce ustępującego Floriana Pupila w skład Zarządu wybrany został mistrz malarski Klemens Rzendkowski jako kontroler, a dwa lata później w miejsce zmarłego Franciszka Frydrychowicza wybrany został organista Józef Gayda jako podskarbi. Zarząd w powyższym składzie pracował przez następnych kilkanaście lat, przy czym na szczególne podkreślenie zasługuje działalności doktora Karasiewicza.
Pamięć o doktorze Karasiewiczu zachowała się w Tucholi po dzień dzisiejszy. Jego imię nosi jedna z ulic Tucholi. Jego imieniem nazwana została również Szkoła Podstawowa nr 2, a po jej przekształceniu, również Gimnazjum nr 1 w Tucholi.
Pod kierownictwem dra Karasiewicza w latach 1909-1910 Bank wybudował dom mieszkalno-handlowy, w którym do dnia dzisiejszego mieści się centrala naszego Banku. Niestety, po 23 latach nieprzerwanego kierowania działalnością Banku na polecenie władz pruskich, dr Kazimierz Karasiewicz zmuszony był opuścić Tucholę.
Tucholski bank w odradzającej się Rzeczpospolitej
Dr Karasiewicz na stanowisku dyrektora doczekał chwili, kiedy po pierwszej wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość. Z jego inicjatywy Bank nasz pośpieszył z pomocą finansową na rzecz młodego Państwa Polskiego i uchwalił ze swych funduszy 640 tyś. marek tytułem pożyczki państwowej.
W dniu 20 kwietnia 1920 roku na prezesa Zarządu i dyrektora Banku wybrany został kupiec Wojciech Pril z Bysławia.
Z dniem 1 stycznia 1923 roku przyjęto nowy statut oparty już na ustawie o spółdzielniach dnia 29.10.1920 roku oraz przyjęto nazwę:
Bank Ludowy Spółdzielnia Kredytowa z odpowiedzialnością nieograniczoną. W składzie Zarządu Banku następują częste zmiany. Kolejnymi dyrektorami Banku zostają:
» kupiec Stanisław Janeczkowski z Tucholi,
» bankowiec Zygmunt Jurkiewicz z Tucholi,
» bankowiec Franciszek Drążkowski z Tucholi.
Jednocześnie coraz bardziej potęguje się atmosfera chaosu inflacyjnego zapoczątkowanego już pod koniec pierwszej wojny światowej
Z dniem 1 stycznia 1927 roku na stanowisko prezesa Zarządu i dyrektora Banku, Rada Nadzorcza wybrała posiadającego już wówczas kilkunastoletnią praktykę bankową Pana Leona Rochona będącego pracownikiem Banku Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Bydgoszczy. Pan Rochon zastał nasz Bank w sytuacji katastrofalnej, która uległa radykalnej poprawie, kiedy Bank w zamian za pożyczkę udzieloną Państwu uzyskał papiery wartościowe Skarbu Państwa na kwotę 330 tysięcy złotych oraz dodatkowo 90 tysięcy złotych z tytułu procentów od tej pożyczki. Z roku na rok rosły, więc oszczędności oraz sumy udzielonych pożyczek zapewniające Bankowi dobrą rentowność. W drugiej połowie lat trzydziestych Bank nasz należał już do czołówki dobrze prosperujących banków Pomorza.
Na temat kształtującej się bankowości wśród ludności polskiej na terenie Borów Tucholskich, pisał w 1926 r. dr Kazimierz Karasiewicz (kliknij, aby przeczytać).
Druga wojna światowa i reaktywacja działalności banku
Działalność Banku przerywa II wojna światowa. Po wyzwoleniu odbudowa życia gospodarczego przemawiała za jak najszybszym wznowieniem działalności Banku. Pobyt Pana Rochon w wojskowym obozie jenieckim spowodował jednak, że działalność Banku zostaje reaktywowana dopiero z dniem 1 stycznia 1946 roku. Cały personel Banku składał się z dwóch urzędujących członków Zarządu, a mianowicie Leona Rochon jako dyrektora i Stefani Glaza jako kasjera. W miesiąc po reaktywowaniu Banku, czyli z dniem 1 lutego 1946 roku Zarząd przyjmuje do pracy w charakterze praktykanta Stefana Zwiefkę, który po zapoznaniu się z całokształtem działalności obejmuje stanowisko księgowego Banku.
Jesienią 1946 roku wracamy do naszego przedwojennego lokalu bankowego, z którego część wydzielamy na kancelarię adwokacką mecenasa Hoppego, który przez krótki okres był członkiem Zarządu. W jego miejsce w październiku 1948 roku Rada Nadzorcza wybrała Stefana Zwiefkę. Radzie Nadzorczej w tym czasie przewodniczył przedsiębiorca budowlany Konstanty Szatkowski z Tucholi. Rozmiary naszej działalności w pierwszych latach powojennych były bardzo skromne.
W październiku 1948 roku wydany został dekret o reformie bankowej, na mocy którego Bank Ludowy przekształcony zostaje w Gminną Kasę Spółdzielczą. Dotychczasowy dyrektor Banku Ludowego Pan Leon Rochon w maju 1949 roku awansuje na dyrektora Banku Rolnego- przez ponad rok dyrektoruje dwóm bankom, a z dniem 29 czerwca 1950 roku kierownictwo GKS przejmuje Stefan Zwiefka. GKS przejmuje wszystkie ze zlikwidowanej Komunalnej Kasy Oszczędnościowej i od tej pory kredytuje umowy kontraktacyjne produkcji rolnej.
Jesienią 1951 roku na polecenie NBP przejmujemy kasy Gminnych Spółdzielni i tworzymy stałe punkty kasowe wprowadzając tak zwaną jedność kasową dla tych spółdzielni. Naszą centralą organizacyjną, rewizyjną i finansową był Bank Rolny a następnie NBP. W tym samym roku tracimy prawo do gromadzenia oszczędności na własny rachunek, a w to miejsce zleca się nam obsługę obrotu oszczędnościowego na rzecz PKO. Ten stan rzeczy utrzymuje się do roku 1957, w którym następuje poważne ożywienie w rolnictwie, a tym samym naszej działalności.
Wiosną 1961 roku przyjmujemy nowy statut i wracamy do dawnej nazwy. Od tej pory działamy jako Bank Ludowy Spółdzielnia Oszczędnościowo-Pożyczkowa. Zakres naszej działalności zwiększa się z roku na rok. Na powiększenie obsady personalnej CZ SOP odmawia dodatkowych etapów. W tej sytuacji zachodzi potrzeba zmniejszenia działalności. Organizujemy więc dwa nowe banki. Pierwszy z nich pod nazwą Bank Ludowy w Gostycynie rozpoczyna działalność wiosną 1961 roku, a drugi jako Bank Ludowy w Cekcynie jesienią tego samego roku.
W dniu 13 października 1968 roku obchodzimy jubileusz 100- lecia Banku Ludowego. Na ten dzień Bank Ludowy zatrudniał 18-tu pracowników i zrzeszał 2350 członków. Przewodniczącym Rady Banku był w tym okresie Pan Stanisław Korpas, a sekretarzem Pan Franciszek Zakryś.
W skład Zarządu wchodzili: Stefan Zwiefka – jako prezes, Tadeusz Łapka- jako członek, Leon Tarnowski- jako członek.
Z dniem 1 lipca 1975 roku połączono Bank Rolny z Centralnym Związkiem SOP i powołano do życia Bank Gospodarki Żywnościowej, który od tego momentu stał się dla nas centralną organizacją, rewizyjną i finansową. Uczyniono to bez jakichkolwiek konsultacji oddolnych. Opracowany przez BEŻ nowy statut Walne Zgromadzenie naszego Banku przyjęło dnia 8 września 1975 roku zmieniając zarazem nazwę z Banku Ludowego na „ Bank Spółdzielczy”. Od tego momentu banki spółdzielcze stały się bankami gmin w dosłownym tego słowa znaczeniu. Taki stan rzeczy trwał do końca 1989 roku.Został on całkowicie zburzony ustawą z dnia 28.12.1989 roku o uporządkowaniu stosunków kredytowych, która w miejsce stałej stopy wprowadziła zmienną stopę oprocentowania, która w pierwszych miesiącach 1990 roku była bardzo wysoka i liczona w stosunku miesięcznym.
Spowodowało to lawinowe spłaty kredytów, których stan na przestrzeni miesiąca stycznia zmalał o połowę. Nowych kredytów nikt nie zaciągał. Dopiero po złagodzeniu tych warunków działalność kredytowa zaczęła się na nowo rozwijać.
Według stany na dzień 31 maja 1993 roku obsługujemy teren miasta i gminy Tuchola oraz gminy Kęsowo, na którym zamieszkuje ponad 23 tyś. mieszkaniców, działa 16 sołectw oraz 1485 indywidualnych gospodarstw rolnych. Z dniem 31 sierpnia 1993 r. dotychczasowy dyrektor Stefan Zwiefka przeszedł na emeryturę. 1 września 1993 r. stanowisko dyrektora objęła Pani Bogumiła Bełdzikowska.
Na tamtą chwilę skład zarządu prezentował się następująco:
1. Bogumiła Bełdzikowska –prezes Zarządu ,zarazem dyrektor BS
2. Stefan Zwiefka – Zwiefka V-ce prezes Zarządu
3. Barbara Idzikowska- członek Zarządu
Rada Nadzorcza:
1. Stanisław Napiórkowski – przewodniczący RN
2. Franciszek Wegner – z-ca przewodniczącego
3. Edmund Czapiewski – sekretarz
oraz członkowie: Bogdan Błażejewski, Dereszyńska Urszula, Zarzyńska Barbara, Gwizdała Zdzisław, Okonek Brunon, Luptowski Bernard.
W 1996 r. Bank Spółdzielczy w Tucholi został członkiem Pomorsko-Kujawskiego Banku Regionalnego S.A. z siedzibą w Bydgoszczy. Obecnie Bank obsługuje teren miasta i gminy Tuchola oraz gminy Kęsowo, prowadząc ożywioną działalność kredytową na rzecz rolnictwa, rzemiosła, handlu i usług oraz pozostałej ludności, a ponadto gromadzi obrót oszczędnościowy oraz rozliczeniowy, przyjmując zarówno wpłaty a vista i lokaty terminowe.
Bank dzisiaj
Dziś Bank Spółdzielczy w Tucholi wraz z ponad 200 bankami spółdzielczymi i SGB-Bankiem SA tworzy Spółdzielczą Grupę Bankową.
SGB gwarantuje najwyższy poziom bezpieczeństwa, wysoką jakość usług i nowoczesne produkty.
Bank Spółdzielczy w Tucholi stale rozwija swoją ofertę posiadając w niej coraz więcej nowoczesnych usług.
Bank w sposób aktywny uczestniczy w życiu regionu, wspierając lokalną działalność społeczną, kulturalną, sportową i oświatową.
Opracowano na podstawie materiałów wydawnictwa “Czarno-Biała”.